Drukfout

De eigenaar loopt naar achteren om een catalogus te pakken en ik heb even de tijd om de winkel rond te kijken. Mijn oog valt meteen op één van de boeken in de vitrine. Er liggen meer albums achter het glas, maar deze is de enige die op een lage standaard ligt, alsof de collectie postzegels op de geopende bladzijden extra aandacht verdient.
Ik vraag de winkelier bij zijn terugkeer wat voor postzegels het zijn.
“Ah, dat zijn de zogenaamde misdrukken.”
Ik kijk hem niet-begrijpend aan. Waarom zou hij proberen mislukte zegels te verkopen?
“Er is verder niets met die zegels aan de hand, hoor,” legt hij uit, “Het enige wat er aan schort is dat er in de afbeelding een kleine drukfout zit. Met het papier en de gomlaag is niets aan de hand. Je kunt de zegel nog gewoon gebruiken voor op je post,” hij glimlacht even, “Maar dat zou ik niet doen. Door de foutjes zijn veel van deze zegels nogal kostbaar.”
Ik bekijk de postzegels nog eens goed. Zo op het oog kan ik niet echt iets afwijkends ontdekken.
“De verschillen met de reguliere zegels zitten hem in de details. Kijk,” hij legt zijn vinger op het glas, “Bij die zegel linksboven is onder de tekst de inkt iets uitgelopen. Bij die ernaast loopt de vertanding niet helemaal recht. En bij deze in het midden zie je alleen wat er aan mis is als je het origineel kent. Deze zegel hoort met groene in plaats van gele inkt te zijn gedrukt.”
Ik bekijk de rest van de afbeeldingen, maar zelfs met zijn uitleg is het nog steeds moeilijk te ontdekken wat de andere zegels zo bijzonder maakt.
“En deze?” Ik wijs een exemplaar onder aan de bladzijde aan. “Die met dat stadsgezicht?”
“Uitgelopen inkt midden op de zegel,” zegt hij zonder te kijken. “Vaak vallen drukfouten nauwelijks op, maar door het formaat van de vlek dit is een uitzondering erop.”
Ik blijf even naar de postzegel kijken. Zo, dit is dus de uitzondering tussen de uitzonderingen.
“Als je wilt kan ik het album wel even voor je uit de vitrine halen.”
Ik sputter niet tegen en even later legt hij het boek voorzichtig op de balie. Terwijl ik zijn voorbeeld volgend behoedzaam een bladzijde omsla knipt hij een leeslampje aan en legt een vergrootglas gereed.
“Kijk, deze zegel heeft eenzelfde fout.” Hij wijst me het exemplaar aan. “Je zou denken dat zo’n specifieke misdruk maar in één drukkerij voor kan komen, maar deze postzegel komt zelfs uit een ander land.”
Ik pak het vergrootglas. Inderdaad, ook op dit stadsgezicht zit een vlek die er zo te zien niet thuis hoort. Tussen de lantaarnpaal en de auto lijkt per ongeluk een druppel inkt te zijn gevallen. De vlek is aan de uiteinden iets doorzichtig en het loopt ook een beetje over de auto heen. Toch zou je met een beetje fantasie iets in de vorm kunnen herkennen. Het lijkt net alsof er iemand achter de auto staat. Dit is fascinerend. Ik begin steeds meer van de verzamelwoede van mijn broer te begrijpen.
De verkoper kijkt toe hoe ik lange tijd de postzegels bestudeer. Hij moet gemerkt hebben dat ik, hoewel ik met een album met daarin een aanzienlijke verzameling binnen ben komen lopen, geen kenner ben. Verre van dat. Toch moet hij nu het gevoel hebben dat hij één van die waardevolle zegels aan mij kan slijten. Hij heeft gelijk.
“Wat kosten deze twee zegels bij elkaar?”
“Allebei de zegels?” Hij lijkt opeens wat van zijn stuk te zijn gebracht. Van dit soort zegels kopen doorgewinterde verzamelaars er doorgaans maar één tegelijk. Voor een tweede komen ze later nog wel eens terug. Na een jaar of twee, of zo. “Ik weet niet of je dat kunt betalen.”
Ik haal mijn portemonnee tevoorschijn en verras hem. Ik verras ook mezelf. Dat ik dit bedrag ooit nog eens aan postzegels uit zou geven. Mijn broer zou ook stomverbaasd zijn geweest.

Toen ik mijn broer bijna een jaar geleden naar het vliegveld bracht had ik niet gedacht dat dat de laatste keer zou zijn dat ik hem zag. Wat dat betreft ben ik blij dat ik hem die lift heb aangeboden. Hij moest voor zijn werk bij een klant op bezoek, een routineklus. Hij is nooit bij zijn afspraak aangekomen. Het is zelfs nooit helemaal duidelijk geworden of hij na de landing of al voor de vlucht verdwenen is. Ik heb altijd gedacht dat ze op luchthavens alles zo goed registreerden.
Pas de afgelopen weken zijn we begonnen met het leeghalen van zijn huis. De hoop dat we hem ooit nog terug zouden zien hadden we al veel eerder opgegeven. Mijn broer was een fervent postzegelverzamelaar, de enige in onze familie overigens. Met zijn verzameling wisten we niets beters te doen dan het te verkopen. Ik heb die taak op me genomen en het is in dit kleine postzegelwinkeltje dat ik voor het eerst pas echt kennis maakte met de wondere wereld van de miniatuurprentjes. Duizenden postzegels worden foutloos gedrukt, perfect tot in de detail. En toch gaat er heel af en toe wat mis. Door een onoplettendheid bij het bedienen van de drukpers? Of door een invloed van buitenaf? Waardoor ontstaat die ene afwijkende zegel in dat vel met voor de rest identieke prentjes?
Hoe dan ook, ik vond die dag twee postzegels met een vlekvormige drukfout. Het kan mijn fantasie zijn geweest dat ik er meteen een vorm in herkende. Het schijnt een algemeen bekend fenomeen te zijn dat mensen in een willekeurige vlek een voorwerp, een dier of een persoon menen te zien. Er bestaat zelfs een woord voor. Maar wat ik die dag op twee zegels tegelijk zag kon niet op toeval berusten. Die pose, de vorm van de neus en het haar, het kon niemand anders zijn dan mijn broer die op beide zegels stond. Het moest kloppen. De eerste zegel was afkomstig uit het land waar mijn broer naar toe gevlogen was. Hij had dus wel zijn bestemming bereikt, maar hij was niet naar de klant gegaan. Ik heb geen idee wat er zich heeft afgespeeld, maar volgens de tweede zegel moet hij na zijn aankomst doorgereisd zijn naar het buurland. Sindsdien ben ik naarstig op zoek naar postzegels met eenzelfde drukfout. En met succes. Langzaam wordt de route die mijn broer gevolgd moet hebben steeds duidelijker. Ik vraag me nog dagelijks af wat de reden is geweest waarom hij zo plotseling alle contacten met zijn familie verbroken heeft en hoop daar achter te komen voordat ons familiekapitaal is uitgeput.